تحلیل عوامل مؤثر بر تقاضای سیگار در ایران در دوره ۱۳۶۳-۱۳۸۷

در این پژوهش از دو بعد نظری و تجربی مسأله سیگار را مورد بررسی قرار داده ایم. در بعد نظری، با استفاده از مدل اقتصاد خرد برا ی تقاضای سیگار به بررسی تأثیر عادت[1] بر مصرف سیگار می پردازیم و در بعد تجربی با استفاده از اطلاعات هزینه خانوار شهری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و داده های مرکز آمار ایران به بررسی عوامل مؤثر بر مصرف سیگار (قیمت سیگار، درآمد خانوار شهری، نرخ با سوادی، نرخ بیکاری و نرخ طلاق) با استفاده از روش اقتصادسنجی پرداخته که نتایج به صورت زیر به دست می آید: رقم کشش قیمتی تقاضا برابر 27/0 است؛ یعنی اگر قیمت یک درصد بالا رود، مصرف سیگار 27/0 درصد کاهش می­یابد که چون  کشش قیمتی کالای سیگار کمتر از یک می­باشد، سیگار کالایی کم کشش است. همچنین، رقم کشش درآمدی برابر  447/0 در مورد متغیر درآمد خانوار نشان می دهد که  اگر درآمد یک درصد بالا رود، مصرف سیگار 447/0 درصد افزایش می­یابد. یعنی سیگار، کالای نرمال ضروری است. جهت در نظر گرفتن اثر شکل درآمد رقم 05/0 در مورد متغیر 2log i به عنوان متغیر مجذور درآمد (به شکل لگاریتمی) نشان می دهد که تأثیر درآمد بر مصرف سیگار یکنواخت نیست و انتظار می­رود که در سطوح درآمد بالاتر، به دلیل اینکه کشیدن سیگار مستلزم صرف زمان است و فرد پس از مصرف معینی به نقطه اشباعش[2] رسد  که درآن بیشترین مصرف را دارد، لذا تأییدی بر فرضیه یادشده است،  یعنی با افزایش درآمد مصرف سیگار به طور کاهنده افزایش می­یابد که ضریب منفی برای 2(logi) مؤید این امر است. همچنین، با افزایش یک درصد بیکاریمیزان مصرف سیگار به طور متوسط 2/0 درصد بالا رفته و با افزایش یک درصد باسوادی، میزان مصرف سیگار به طور متوسط 54/2 درصد کاهش خواهدیافت. ضریب مربوط به تأثیر نرخ طلاق بر مصرف سیگار در سطح 5 درصد معنادار نیست. [1]. habit effects [2]. saturation